|
(ва котиб топа олмасангиз) мафҳумига амал қилинмайди. Демак, ёзувчи топилиши ёки топилмаслигидан қатъий назар, гаровга нарса қўйиш жоиз. Фақат ҳукм ўзгаради, холос. Сафарда ёзувчи топилмай қолган пайтда гаровга нарса қўйиш ёзишнинг ўрнини босади ва шу сабабли у ҳам мандуб бўлади. Сафарда ёзувчи топилиб турган бир пайтда гаровга нарса қўйиш эса мубоҳдир.
Хулоса қуйидагича бўлади:
Муқимликда ёзиш мандуб, гаровга нарса қўйиш эса мубоҳ.
Сафар ҳолатида агар ёзувчи топилмаса, гаровга нарса қўйишнинг ҳукми мандублик бўлади. Агар ёзувчи топилса, унинг ҳукми мубоҳлик, ёзишнинг ҳукми эса мандублик бўлади.
(فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضاً агар бир-бирларингизга омонат қўйсангиз) яъни, қарз бераётган одам билан қарз олаётган одам сафарда ёки муқимликда бир-бирларига ишонсалар, қарз бераётган одам қарз олаётган одам хусусида яхши фикрда бўлиб, унинг омонатдорлигига, чўзмаслигига ишонса, бундай ҳолатда қарзни ёзиш, гаровга нарса қўйиш ёки гувоҳ чақириш билан ҳужжатлаштиришнинг ҳожати қолмайди. Ҳужжатлаштириш мубоҳ бўлиб қолади. Хоҳласа, қилади, хоҳламаса, қилмайди.
(فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضاً Агар бир-бирларингизга омонат қўйсангиз) фақат сафар ва гаровга қўйишгагина хос эмас. Негаки, гарчи у сафар билан бошланаётган оятда нозил қилинган бўлса-да,
فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ
(қўл билан тутгудек гаров олинг!) деган жойга келиб маъно тўла бўляпти, яъни, ундан кейинги гапда худди олдингидагидек, сафар ва муқимликда ёзиш, гувоҳ чақириш ва гаровга нарса қўйиш каби дайнга алоқадор ҳукмлар айтиляпти.
Шу оятда
وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ
(Гувоҳликни яширмангиз!) деган гапнинг айтилаётгани ҳам фикримизни қувватлайди. Сафарда гаровга нарса қўйиш ҳақида гапирилди, лекин гувоҳ чақириш хусусида ҳеч нарса айтилмади. У фақат муқимликдаги ҳолат устида кетаётган гапдагина айтилди. Шунга қарамасдан, сафар билан бошланган оятда
وَإِن كُنتُمْ عَلَى سَفَرٍ
(Агар сафарда бўлсангиз) дейилди. Шунга биноан, рожиҳ гап шуки,
فَرِهَانٌ مَّقْبُوضَةٌ
дан кейин келган гап олдинги сафар ва муқимликда бўладиган дайн мавзусига тегишлидир
211-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232